DIALOGISTO … do dzieła!
„Dubbing powinien być zrobiony tak, żeby wyglądało to w taki sposób jakby dany film powstał w Polsce„. (Bartosz Wierzbięta)
Dialogista to osoba bez której w pewnym sensie dubbing by nie istniał. Jest ona odpowiedzialna za opracowanie polskich dialogów dla aktorów użyczających głosu w danej produkcji, którą my, widzowie zobaczymy w kinie bądź w telewizji. Dawniej – termin „dialogista” był ściśle związany z dubbingiem a dzisiaj osoba ta przygotowuje dialogi nie tylko dla aktorów ale także tekst dla lektorów.
Czy przygotowywanie dialogów do dubbingu jest faktycznie rzeczą prostą? Na pierwszy rzut oka tak się wydaje. Dostajesz tekst z filmem bądź też czasami sam film i siadasz do tłumaczenia. Samo tłumaczenie dialogów na polski język nie jest rzeczą trudną (jeszcze łatwiej jak mamy oryginalny tekst dialogowy dołączony do filmu), schody pojawiają się później kiedy zaczynamy opracowanie tekstu by dialogi „wykłapowały” czyli zgadzały się z ruchem ust postaci, która je wypowiada.
Drzewiej (jak ja lubię to określenie) była taka zasada, że tekst powinien być elegancki z nienagannie czystą dykcją. Niestety – było minęło. Obecne filmy bądź animacje są tak skonstruowane, że to co uchodziło dawniej za podstawę teraz by nie przeszło. Dzisiejsze filmy (szczególnie animowane) sprawiły, iż dialogi muszą operować żywym, a nie sztucznym, językiem. Wtedy nadają one filmowi właściwy sens i przez co dubbing nie wypada sztucznie.
Wprawni dialogiści podczas tłumaczenia tekstu zastępują go słowami, które później będą używane przez aktorów podczas nagrań. Podczas sesji nagraniowej napisane dialogi są na bieżąco weryfikowane a pojawiające się błędy (długość tekstu, ustawienia odbić i inne) poprawiane.
Ważną zasadą podczas tłumaczenia jest to iż nie wolno robić tego dosłownie bo inaczej można rozłożyć cały film. Trzeba uważać na odniesienia do kultury danego kraju, gdzie widz który dostanie w tym wypadku dosłowne tłumaczenie nie będzie wiedział o co chodzi bowiem zazwyczaj nie jest zaznajomiony z obyczajami państwa z którego pochodzi tłumaczona produkcja. Takie niezrozumiałe tłumaczenia dialogista musi przerobić na odniesienia do naszej kultury i to tak by były zrozumiałe dla polskiego widza.
„Welcome to Mudka’s Meat Hut… home of the mug of meat. What’ll it be?” przetłumaczone na „Witaj w Leśnej Chałupie, wiedz, że cię mamy głęboko… na względzie. Co będzie?” (Nowe Szaty Króla, dialogi: Bartosz Wierzbięta)
Podczas swojej pracy nad tekstem dialogista powinien wychwycać emocje, napięcie, humor i przełożyć je na nasz rodzimy język. Wiedząc iż widz oglądający film nie zna oryginalnej ścieżki dźwiękowej, może sobie pozwolić na pewną swobodę. Jeśli w grę wchodzą słowa wymyślone na potrzeby filmu to musi je przetłumaczyć po swojemu lub pozostawić nazwy w oryginalnej wersji językowej, licząc na pełną akceptację oglądającego dany film widza.
Ale tu ruch, trochę jak na słowiańskim targu. Słowianie mają takie targi na stadionach. Wszystko tam można znaleźć. Dosłownie wszystko. Niesamowite. Znajomy był na placówce, to opowiadał. (Asterix i Obelix: misja Kleopatra, dialogi: Bartosz Wierzbięta)
Jeśli dla reżysera najtrudniejsze do zdubbingowania są filmy ludzkie to dla dialogisty najtrudniejszymi dialogami do napisania są … kreskówki. Animacja jest zawsze dużym wyzwaniem dla tłumacza bowiem często w niej pojawia się zwiększona dynamika ciała co przekłada się na najprzeróżniejsze reakcje, które oczywiście przez piszącego dialogi muszą być dopisane do synchronów. Liczy się każdy najdrobniejszy detal. W filmach ludzkich aktor podkłada głos pod człowieka zaś w animacji głos pod … wszystko a tekst musi mu w tym pomóc.
W jakim terminie trzeba dany tekst przetłumaczyć? Różne są opcje ale generalnie jest tak, że dialogista nie ma zbyt dużo czasu. Jednak musi wziąć pod uwagę rodzaj filmu. Inteligentne i zabawne dialogi trudniej będzie przygotować i trzeba im poświęcić nieco więcej czasu niż tekst będący tłem do obrazu.
Jakie są wymagania by zostać dialogistą. Oczywiście znajomość języka angielskiego (większa znajomość języków nie jest wskazana ale mile widziana), ukończone studia filologiczne (przydatne by potem radzić się z niuansami dotyczącymi różnych kultur przy tłumaczeniu tekstu o których wspomniałem powyżej). Ważna jest też znajomość języka polskiego, wyczucie literackie a także pisanie językiem mówionym. Dialogista też powinien umieć słuchać ludzi i przy pisaniu dialogów zwrócić uwagę że każda nacja i każda grupa mówi innym językiem np. inaczej będzie się wysławiać robotnik na budowie a inaczej profesor uniwersytetu.
